ТӘУЕКЕЛ-МЕНЕДЖМЕНТ ЖӘНЕ ІШКІ БАҚЫЛАУ
Компаниядағы тәуекелдерді басқару стратегиялық және операциялық мақсаттарға қол жеткізуге әсер ететін тәуекел оқиғаларының туындауының алдын алуға және туындаған кезде олардың әсерін шектеуге мүмкіндік береді. Тәуекелдерді басқару Компанияның стратегиялық жоспарлау мен корпоративтік басқару және қаржылық тұрақтылығын қолдау процесінің ажырамас бөлігі болып табылады.
ҚМГ бизнесті жүргізу мен Компанияны басқарудың негізгі процестеріне тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесін (ТБКЖ) біріктірді. ТБКЖ Компания құнының өсуі, оның табыстылығы мен тәуекелдері арасындағы оңтайлы балансына қол жеткізуге бағытталған. ТБКЖ барлық маңызды тәуекелдерді уақытылы сәйкестендіруге, бағалауға және мониторингілеуге, сондай-ақ тәуекелдер деңгейін төмендету бойынша уақытылы және барабар шаралар қабылдауға бағытталған корпоративтік басқару жүйесінің негізгі компоненті болып табылады. ҚМГ бен оның ЕТҰ ТБКЖ жөніндегі саясаттың әрекеті Компания қызметінің барлық түрлеріне қолданылады.
ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ПРОЦЕСІ
ТБКЖ ҚМГ қызметіне байланысты тәуекелдерді басқару үшін дәйекті және нақты құрылым ретінде қызмет етуге арналған. Компанияда тәуекелдерді басқарудың сатылы процесі және басқарудың барлық деңгейлерінде, жоғары деңгейден (ҚМГ) желілік деңгейге дейін (ЕТҰ өндірістік құрылымдық бөлімшелері) тәуекелдерді басқару жүйесінің жұмыс істеуі қалыптасқан. Әрбір лауазымды тұлға шешім қабылдау кезінде тәуекелдердің лайықты түрде қаралуын қамтамасыз етеді. Тәуекелдер тәуекел туындаған кезде пайда болу ықтималдығы мен әсерін ескеретін сапалық және сандық құралдардың көмегімен бағаланады.
- мақсат қою (стратегиялық, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау мақсаттарын байланыстыру);
- тәуекелдерді/тәуекел-факторларды сәйкестендіру (ҚМГ компаниялар тобы қызметінің барлық түрлерінің, бизнес-процестерінің басталуы жоспарланған мақсаттарға қол жеткізу және қойылған міндеттерді іске асыру қабілетіне теріс әсер етуі мүмкін тәуекелдердің әсеріне ұшырауын айқындау;
- тәуекелдерді/тәуекел-факторларды бағалау және талдау (бағалау тәуекелдердің/тәуекел-факторлардың ҚНК-ға қол жеткізуге әсер ету дәрежесін айқындау мақсатында жүргізіледі; өндірістік/өндірістік емес тәуекелдер және оларға сәйкес тәуекел-факторлар олардың туындау ықтималдығы (іске асу ықтималдығы) және әсер ету дәрежесі (әлеуетті залал) бойынша талданады);
- тәуекелдерді басқару (теріс салдардың және (немесе) тәуекелдердің туындау ықтималдығын және оларға сәйкес келетін тәуекел-факторларды азайтуға немесе ҚМГ компаниялар тобы қызметінің тәуекелдеріне байланысты залалдар туындаған кезде қаржылық өтеу алуға мүмкіндік беретін шараларды әзірлеу және іске асыру процесі);
- ақпараттандыру және коммуникация (тәуекелдерді басқару процесіне қатысушыларды тәуекелдер туралы дұрыс және уақытылы ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, тәуекелдер, тәуекелдерге ден қою жөніндегі әдістер мен құралдар туралы хабардар болу деңгейін арттырады;
- тиісті ақпарат қызметкерлерге өз функцияларын тиімді орындауға мүмкіндік беретін белгіленген нысанда және мерзімде айқындалады, тіркеледі және ұсынылады);
- ішкі орта құру (тәуекелдерді басқару процесінің жоғарыда баяндалған компоненттерін іске асыру тиісті «жоғары деңгейдегі тонды», тәуекелдер туралы, тәуекелдер/тәуекел-факторлар иелерінің жауапкершілігі, тәуекелдерді белсенді басқару және уақытылы есептілік туралы хабардар болудың жоғары деңгейін белгілеуге негізделген ҚМГ компаниялары тобында тәуекел-мәдениеттің дамуына ықпал етеді). ҚМГ тиімді корпоративтік басқаруға ықпал ететін, сәйкестендіру, бағалау, басқару және тәуекелдер бойынша есептілік үшін міндеттерді, өкілеттіктерді және жауапкершілікті тиісінше бөлуді қамтамасыз ететін ТБКЖ-ның барабар ұйымдық құрылымын құруға ұмтылады.
ҚМГ Директорлар кеңесінің қарауына кемінде жылына бір рет мынадай құжаттар ұсынылады:
- Компанияның тәуекел-аппетиті бойынша ұсыныстар;
- шоғырландырылған Тәуекелдер тіркелімі;
- Тәуекелдер картасы;
- Компанияның тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар жоспары;
- Тәуекелдерге төзімділік деңгейлері;
- Негізгі тәуекел көрсеткіштерінің (НТК) тіркелімі.
Бұдан басқа, ҚМГ Директорлар кеңесінің қарауына тоқсан сайын тәуекелдер бойынша есеп (ҚМГ ЕТҰ жабылуын ескере отырып шоғырландырылған) шығарылады, ол тиісті түрде толық көлемде қаралады және талқыланады. Директорлар кеңесі тәуекелдерді басқарудың және ішкі бақылаудың қолданыстағы жүйелерін Директорлар кеңесі белгілеген қағидаттар мен тәсілдерге сәйкес келтіру үшін тиісті шараларды қабылдайды.
ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУ
ТБКЖ жетілдіру және ҚМГ компаниялар тобында тәуекел-мәдениетті жақсарту жөніндегі қызмет ҚМГ корпоративтік басқаруды жетілдіру жөніндегі 2019-2020 жылдарға арналған егжей-тегжейлі жоспар шеңберінде іске асырылады. Осы жоспар тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесі (ТБКЖ) және ішкі бақылау жүйесі (ІБЖ) саласында Компанияның мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз етуге ықпал ететін негізгі іс-шараларды белгілейді.
Компания ТБКЖ үнемі жетілдіріп отырады және тәуекелдерді басқарудың нормативтік-әдістемелік базасын үнемі жақсартып отырады. Компания ТБКЖ-ны үздіксіз дамыту мен жетілдіруге бейілді.
2020 жылы ҚМГ COVID-19 пандемиясы тәуекелдерінің Компанияның қызметіне тигізетін әсеріне жан-жақты талдау жүргізді. Талдау мен қабылданатын шаралар ҚМГ Директорлар кеңесіне ұсынылды. Компания тәуекел-бағытталған мәдениетті дамытуды жалғастыруда. COVID-19 пандемиясы кезеңінде қашықтан жұмыс істеу форматына көшуге байланысты, тәуекелдерді басқару дағдыларын жақсарту үшін, ҚМГ қызметкерлерге арналған онлайн-оқу өткізді.
2021 жылы және кейінгі кезеңде тәуекелдерді басқаруда жоспарланған жақсартуларға келсек, Компания жобалауды басқару, ақпараттық қауіпсіздік шеңберінде тәуекелдерді басқару, орнықты даму, комплаенс, стратегия мен ҚНК бөлігінде кросс-функционалдық өзара іс-әрекет жасауға ниетті. ҚМГ ТБКЖ-ны үнемі жетілдіреді, ТБКЖ саясаты мен Тәуекелдерді басқару процесін ұйымдастыру бойынша үлгі қағидаларды, нормативтік және әдістемелік құжаттарды өзектендіреді.
ТӘУЕКЕЛ-АППЕТИТ
Компанияның тәуекел-аппетиті Компания өзінің стратегиялық және операциялық мақсаттарына қол жеткізе алатын тәуекелді ұстап қалудың өзіндік деңгейін сипаттайды. Ресурстарды бөлуге, процестерді ұйымдастыруға және ұйым ішінде тәуекелді оқиғаларға тиімді мониторинг жүргізу және ден қою үшін қажетті инфрақұрылымды құруға әсер етеді.
| Қаржы қызметі | Операциялық қызмет | Инвестициялық қызмет |
|---|---|---|
|
|
|
КОРПОРАТИВТІК САҚТАНДЫРУ
ҚМГ компаниялар тобындағы сақтандыру тәуекелдерді бақылауды және қаржыны басқаруды қамтамасыз етудің маңызды құралы болып табылады. Сақтандыру ҚМГ мен акционерлердің мүліктік мүдделерін өндірістік қызметте, оның ішінде сыртқы факторлардың салдарынан туындайтын күтпеген шығындардан қорғайды.
Сақтандыру функциясы сақтандыру қорғауды ұйымдастырудың бірыңғай корпоративтік стандартын сақтау мақсатында орталықтандырылған. Бұл үздіксіз сақтандыру өтелімін басқарудағы кешенді тәсілге кепілдік береді.
ҚМГ-нің корпоративтік сақтандыру бағдарламасы сақтандырудың мынадай негізгі түрлерін қамтиды:
- Компанияның негізгі өндірістік активтерін сақтандыру;
- үшінші тұлғалар алдындағы жауапкершілікті сақтандыру;
- энергетикалық тәуекелдерді сақтандыру
Қайта сақтандыруға Standard & Poor’s шәкілі бойынша «A-» төмен болмайтын кредиттік рейтингі бар қайта сақтандыру компаниялары қабылданады. Мұнай-газ саласының ең үздік деген практикалары ескеріледі, бұл Компанияға сақтандыру мен сақтандырылатын тәуекелдерді басқарудың ең тиімдішарттарына қол жеткізуге жәрдемдеседі.
ІШКІ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕСІ (ІБЖ)
ІАҚ ТБКЖ ажырамас бөлігі болып табылады. ІАҚ COSO моделін қолданады және өзара байланысты бес компоненттен тұрады: бақылау ортасы, тәуекелдерді бағалау, бақылау рәсімдері, ақпарат және коммуникациялар, мониторинг. ІАҚ ҚМГ-нің негізгі үш саладағы мақсатына қол жеткізуде ақылға қонымды сенімділікті қамтамасыз етуге бағытталған:
- операциялық қызметтің тиімділігін арттыру;
- толық және сенімді қаржы есептілігін дайындау;
- Қазақстан Республикасы заңнамасының және ҚМГ ішкі құжаттарының талаптарын сақтау.
ҚМГ-де ішкі бақылау жүйесінің саясаты бекітілді, онда ІБЖ-нің мақсаттары, жұмыс істеу қағидаттары мен компоненттері белгіленген. Ішкі бақылау жүйесінің саясатын іске асыру мақсатында ішкі бақылау жүйесінің регламенті бекітілді, онда өкілеттіктер мен жауапкершілік, жұмыс істеу тәртібі, ұйымдық құрылым мен нәтижелілік өлшемдері белгіленген.
2020 жылы ІБЖ бойынша ішкі құжаттар бизнес қажеттіліктерін ескере отырып өзектендірілді. Олар тәуекелдерді анықтау мен бағалаудың егжей-тегжейлі сипаттамасын, бизнес-процестегі ішкі бақылаудың жетілуін бағалау шкаласы мен критерийлерін, тәуекел мәдениетін арттыруды, ІБЖ жетілуін бағалауды, ІБЖ субъектілері арасындағы өзара әрекеттесуді қосады.
Жыл сайын ҚМГ-де бизнес-процестердің, сыртқы және ішкі аудиторлардың ұсынымдары негізінде күнтізбелік жоспар-кесте бекітіледі. Күнтізбелік жоспар-кестеде бизнес-процестерді формальдау және бақылау рәсімдерінің дизайнын тестілеу (талдау) мерзімдері көрсетіледі. Формальдау қолданыстағы блок-схемаларды және бизнес-процестер бойынша тәуекелдер мен бақылау матрицаларын әзірлеуден және өзектендіруден тұрады. Бақылау рәсімдерінің дизайнын тестілеу (талдау) негізінде оларды жетілдіру жөнінде ұсынымдар әзірленеді. Ұқсас жұмысты ЕТҰ жүргізеді. ІБЖ бойынша жұмыстардың нәтижелері бизнес-процестердің иелеріне, ІАҚ, сыртқы аудиторға, Басқармаға, Директорлар кеңесіне жеткізіледі.
Жыл сайын ҚМГ және ЕТҰ қызметкерлері үшін ІБЖ бөлігінде кездесулер мен оқыту бағдарламалары ұйымдастырылады, қатысушылар тренингтерден өтеді, тәжірибелерімен бөліседі, проблемалар мен оларды шешу жолдарын талқылайды.
Ішкі бақылау процесінің негізгі субъектілерінің иерархия деңгейлері, рөлдері мен өкілеттіктері тұрғысынан ішкі бақылау жүйесінің моделі:
- 1-деңгей «Ұйымдастырушылықфункционалдық» – ішкі бақылау жүйесін ұйымдастырумен, оның қатысушыларының өзара әрекеттесу тәртібімен және «жоғарыдан үлгімен» байланысты;
- 2-деңгей» Корпоративтік бақылау « – ҚМГ немесе құрылымдық бөлімшелер деңгейінде белгіленетін және ҚМГ мақсаттарына қол жеткізуге ықпал ететін басқару тетіктерін іске асырумен байланысты, Компания қызметіне тән тәуекелдерге тікелей немесе жанама әсер ете отырып, жалпы бақылау ортасына және бақылау рәсімдерінің тиімділігі мен санына әсер ету есебінен ішкі бақылау жүйесін анағұрлым тиімді құрылымдауға мүмкіндік береді. Корпоративтік деңгейдегі бақылау ҚМГ-ге тұтастай алғанда, әрбір бизнес-процеске әсер етеді және сенімділіктің негізгі сипаттамалары мен критерийлеріне, ұмтылуы қажет кемелдену деңгейіне сәйкестікті бақылаумен байланысты. Мұндай сипаттамалар, өлшемдер мен кемелдену деңгейлері ҚМГ саясатында, ҚМГ ұзақ мерзімді даму бағдарламасында және ҚМГ-нің басқа да тұжырымдамалық-нормативтік құжаттарында бекітілген;
- 3-деңгей «Процестік бақылау» – бизнес-процестерге және қызметкерлердің ағымдағы қызметіне интеграцияланған және жалпы ҚМГ бақылау ортасына әсер етпейтін бақылау рәсімдерін орындаумен байланысты.
НЕГІЗГІ ТӘУЕКЕЛДЕР
ҚМГ өз қызметін үнемі өзгеріп тұратын ортада жүргізеді. Уақыт өте келе кейбір қауіптер дамуы мүмкін және ішкі және сыртқы факторларға қарай ықтимал әсер мен ықтималдық өзгеруі мүмкін. ҚМГ стратегияны іске асыруға әсер ете алатын негізгі тәуекелдер мен белгісіздіктерді басқарады, қадағалайды және олар туралы хабарлайды.
Есепті кезеңде кейбір тәуекелдер іске асырылды, бірақ тәуекелдерді митигациялау бойынша қабылданған шаралардың арқасында олардың теріс әсері басқарылды және барынша азайтылды.
| Тренд (бір жылдағы) | Тәуекелдер мен ықтимал салдардың сипаттамасы | Тәуекелді азайту және тәуекелді басқару үшін қабылданатын шаралар |
|---|---|---|
Өндіру көлемінің төмендеу қаупі
Толығырақ ақпарат «Өндіру» бөлімінде | Жетілген кен орындарында өндіру деңгейін ұстап тұру мақсатында:
ОПЕК+ елдерімен мұнай өндіруді ұжымдық қысқарту туралы келісім мәселелерінде Қазақстан Республикасының уәкілетті органдарымен жедел өзара іс-қимыл жүзеге асырылады. | |
| Өндірістік жарақаттылық тәуекелі Қызметкерлердің еңбекті қорғау, өндірістік тәртіпті бұзу саласында белгіленген қағидаларды сақтамауы қызметкерлердің өміріне қауіп-қатердің төну мен денсаулығына зиян келтіру көзі болып табылады | Өндірісте жазатайым оқиғаларды болдырмау мақсатында Компания ұйымдастырушылық-техникалық шараларды жүзеге асырады:
Келесі Корпоративтік стандарттар бекітілді:
| |
| Өндірістік объектілердегі апаттық жағдайлардың, техногендік апаттар тәуекелі Компанияның өндірістік қызметі ықтимал қауіпті болып табылады. Авариялық және штаттан тыс жағдайлар, өндірістік объектілердегі техногендік апаттар салдарынан, сондай-ақ үшінші тұлғалардың заңсыз іс-әрекеттері нәтижесінде мүлікке, үшінші тұлғаларға және қоршаған ортаға зиян келтіру қаупі бар | Өндірістік тәуекелдерді барынша азайту мақсатында Компания мыналарды жүзеге асырады:
Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік қауіпсіздік және экология саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес Компания қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарттарын, сондай-ақ міндетті экологиялық сақтандыру шарттарын жыл сайын жасасады. Бұдан басқа, жыл сайын сақтандыру жағдайының басталу нәтижесінде мүлікті залалдан (кездейсоқ жойылу, жоғалу немесе бүліну тәуекелінен) ерікті сақтандыру шарттары жасалады. | |
| Экологияға және климаттың өзгеруіне теріс әсер ету тәуекелдері Компания қоршаған ортаға қолайсыз экологиялық әсер ету тәуекеліне және экологиялық заңнама талаптарын сақтамағаны үшін міндеттемелерді қатаңдату тәуекеліне, сондай-ақ климаттың өзгеруіне байланысты тәуекелдерге ұшырағыштығы Толығырақ ақпарат «Орнықты дамуды қамтамасыз ету» бөлімінде | Қоршаған ортаны қорғау саласындағы Компания үшін басым бағыттар:
Климаттың өзгеруіне байланысты тәуекелді азайту шеңберінде:
| |
| Газ тапшылығының тәуекелі Газ экспортының көлемі ішкі газ тұтынудың ұлғаюы салдарынан, оның ішінде ішкі нарықта газ-химия жобаларын енгізуді, өндіру деңгейін ұстап тұру үшін газды кері айдауға байланысты газ өндірісінің төмендеуін және (немесе) газ өңдеу жөніндегі қуаттардың жетіспеушілігін, сондай-ақ газ өндіру жөніндегі ресурстық базаның жеткіліксіз дамығандығын ескере отырып азаюы мүмкін | Компания ІМГ өңдеу бойынша қуаттарды кеңейту, газды кері айдауды қысқарту және кен орындарында ІМГ жағу жолымен тауарлық газдың ресурстық базасын ұлғайту бойынша бірқатар жобаларды іске асыруды қарастырады. Жаңа перспективалы кен орындарын игеру, сондай-ақ қазіргі бар кен орындарында газ өндіруді арттыру бойынша жұмыстар жүргізілуде. | |
| Геологиялық тәуекел Жаңа барлау жобаларын іске асыру әрқашан геологиялық құрылымның белгісіздігімен байланысты геологиялық тәуекелдермен байланысты (көмірсутек кен орындарын анықтамау, мұнайдың (газдың) алынатын қорларын растамау немесе төмен бағалау)) | Компания мыналарды жүзеге асырады:
| |
| Қатысу өңірлеріндегі әлеуметтік жағдай Компания санкцияланбаған ереуілдер қаупіне ұшырайды | Әлеуметтік тәуекелдерді төмендету үшін Компанияда мынадай іс-шаралар жүзеге асырылады:
Әлеуметтік тұрақтылық рейтингісін зерттеу нәтижелері бойынша алаңдататын аймақтарды барынша азайту және әлеуметтік тұрақтылық деңгейін арттыру бойынша іс-шаралар жоспарлары әзірленуде | |
| Өтімділік және қаржылық орнықтылық тәуекелдері Компания үшін негізгі тәуекелдердің болуы өтімділік пен қаржылық тұрақтылықпен байланысты тәуекелдер болып табылады Толығырақ ақпарат «Стратегиялық басымдықтар» бөлімінде | Сонымен қатар, осы тәуекелдерді еңсеру үшін, борышқорлық жүктемені басқару және өтімділік тапшылығына жол бермеу жөніндегі іс-шаралармен қатар, Компания операциялық қызметтің тиімділігін арттыруға, күрделі шығындардың нақты басымдығына, қаржылық тәртіпті сақтауға, Компанияның активтері мен жобаларының қоржындарын ұтымды етуге, жобаларды қоржындық басқаруға көшуге баса назар аударды | |
| Комплаенс-тәуекелдер Жеке пайда мен мүліктік мүдделерді, оның ішінде үшінші тұлғалар үшін, алуға бағытталған сыбайлас жемқорлық сипатындағы қасақана іс-әрекеттер. Қаржылық залалдың мөлшеріне қарамастан, кез келген сыбайлас жемқорлық белгілерінің фактілері Компанияның қызметінде мүлдем қолайсыз болып табылады. | Компания ішкі бақылау жүйесін енгізу және күшейту, үшінші тұлғалар тарапынан, сондай-ақ Компания қызметкерлері тарапынан заңсыз және жосықсыз әрекеттердің алдын алудың бірыңғай саясатын белгілеу, қызметкерлер тарапынан заңға қарама-қайшы және жосықсыз әрекеттер жасау фактілері бойынша ішкі тергеулер жүргізу тәртібін белгілеу бойынша дәйекті жұмыс жүргізеді. Компания жетекші әлемдік тәжірибені, сондай-ақ міндеттемелерді ескере отырып, саясат пен стандарттарды қабылдады:
| |
| Мұнай бағасының жоғары құбылмалылығы Компания энергия көздері бағасының құбылмалылық тәуекеліне бейім. Толығырақ ақпарат «Нарықты шолу» және «СOVID19 әсері және дағдарысқа қарсы шаралар» бөлімдерінде | Қаржы жағдайын тұрақтандыру мақсатында Компания 2021 жылдың соңына дейін мұнай-газ саласында қалыптасқан дағдарыстың салдарын жою бойынша шараларды қарастыратын дағдарысқа қарсы стратегияны әзірледі. 2020 жыл ішінде мынадай іс-шаралар іске асырылды:
| |
| Елдік тәуекел пен санкциялар тәуекелі Компания шет мемлекеттерде операцияларды жүзеге асырады. Реципиент елдің экономикалық және саяси жағдайындағы кез келген елеулі теріс өзгерістер Компанияның қызметіне әсер етуі мүмкін. Кейбір елдерге қатысты санкциялар, соның ішінде салалық санкциялар Компанияның қызметіне әсер етуі және перспективалық жобаларға әсер етуі мүмкін | Компания реципиент елді (экономикалық, саяси, стратегиялық, әлеуметтік және өзге тараптардан) талдау негізінде елдік лимиттерді белгілеу арқылы елдік тәуекелдер деңгейін шектейді. Компания экономикалық санкциялардың Компанияның қызметіне әсерін және ықтимал жауап шараларын талдады. Ресейлік ұйымдармен бірлескен жобалар / маңызды транзакциялар қарастырылды, ықтимал операциялық және қаржылық тәуекелдер зерттелді. Компанияның перспективалық жобаларына нақты әсер ете алатын санкциялардың ықтимал кеңеюін ескере отырып, Компания теріс әсер мен салдарды азайту үшін қолданыстағы санкцияларға мониторингті жүзеге асырады. Тәуекелдерді төмендету мақсатында Компания санкциялық режимді күшейткен жағдайда жобалардан шығу немесе оларды дербес іске асыру тетіктерін көздейд | |
| Кибертәуекелдер Қашықтан жұмыс істеу, қашықтан қосу және Компаниядағы өндірістік және цифрландырудың басқарушылық процестерге тиетін әсердің күшею жағдайында Компанияның ақпараттық-коммуникациялық жүйесінің тұтастығын, қолжетімділігі мен құпиялылығын бұзу мақсатында оның жария етілу ықтималдығы артады | Компания келесі шараларды іске асырады:
| |
| Беделдік тәуекел Компания іскерлік беделге және инвесторлармен, контрагенттермен, серіктестермен және басқа да мүдделі тараптармен өзара қарым-қатынасқа әсер ететін беделдік тәуекелге ұшырайды | Компания БАҚ-тағы жарияланымдарды, брифингтер, баспасөз конференцияларын ұйымдастыруды, Компания қызметінің түрлі аспектілерін жариялап-көрсету және мүдделі тараптардың хабардар болуын арттыру мақсатында басшылықтың сөз сөйлеуін қоса алғанда, осы тәуекелді басқару жөніндегі шаралар кешенін жүргізеді. Күн сайын Компания қызметі туралы жарияланымдарға мониторинг және БАҚ пен әлеуметтік желілердегі расталмаған ақпаратқа (қауесеттерге) жедел ден қою жүргізіледі. 2020 жылы жұртшылықты ҚМГ қызметі туралы уақытылы хабардар ету және жағымсыз жарияланымдардың алдын алу мақсатында Дағдарысқа қарсы шараларды ақпараттық сүйемелдеу жөніндегі коммуникациялық жоспар әзірленді және іске асырылды. Байланыс жоспары аясында басшылықтың дағдарысқа қарсы шараларды жүзеге асыру, кәсіпорындарда COVID-19- бен күресу және оны таратпау бойынша қабылданған шаралар бойынша Компания қатысатын өңірлерге жұмыс сапарлары ұйымдастырылды. Баспасөз хабарламалары жарияланып, тиісті брифингтер өткізілді, аталған іс-шаралар БАҚ-та (теледидарда, газеттерде, интернет-басылымдарда, корпоративтік сайттарда) кеңінен жарияланды. Компанияда жедел желі жұмыс істейді, сондай-ақ шағымдар мен наразылықтардың себептерін жою мақсатында оларға жедел ден қою жөніндегі процесс ұйымдастырылды | |
| Валюталық тәуекел Валюталық тәуекел – валюта бағамдарының ауытқуына байланысты Компанияның қаржы көрсеткіштерінің ықтимал қолайсыз өзгеруі | Түсім мен міндеттемелердің валюталық құрылымын ескере отырып, Компания өз қызметінде валюталық тәуекелге де ұшырайды. Осы тәуекелді басқару стратегиясы табиғи (экономикалық) хеджирлеуді қолдану мүмкіндігін ескеретін кешенді тәсілді пайдалануды көздейді. Шетелдік валютада номиналданған активтер мен міндеттемелердің арақатынасы қамтамасыз етіледі, түсім валюталық тәуекелдің әсерін ескере отырып есептеледі | |
| Салықтық тәуекел Салық заңнамасының өзгеруі және оны әркелкі түсіндіру тәуекелдері, сондай-ақ салық ауыртпалығының ұлғаюы мен салық жеңілдіктерін қолдану құқығынан айрылу тәуекелдері сақталуда | Компания салық заңнамасының өзгерістеріне тұрақты мониторинг жүргізеді, олардың Компания қызметіне ықтимал әсер ету дәрежесін бағалайды және болжайды, құқық қолдану практикасының үрдістерін бақылайды, өз қызметінде заңнаманың өзгерістерін ескереді. Компания мамандары салық заңнамасы саласындағы заң жобаларын әзірлеу бойынша әртүрлі жұмыс топтарына үнемі қатысады; салықтық тәуекелдерді азайту мақсатында Компания салықтық әкімшілендіру процестерін жақсартады, салықтық аудиттер жүргізеді | |
| Екінші деңгейдегі банктердің проценттік мөлшерлемелерінің және өтімділігінің өзгеру тәуекелі Әлемдік проценттік мөлшерлемелердің өсуі мен банк секторының қаржылық орнықтылығының әлсіреуі қарыз алу құнына және уақытша бос ақша қаражатын орналастыруға теріс әсер етуі мүмкін. | Осы тәуекелдерді барынша азайту үшін Компания қазынашылық қоржынның берілген өлшемдерінде қаржы құралдарына орналастыруды әртараптандыруды және ҚМГ компаниялар тобы бойынша ақша қаражатының орналастырылуына тұрақты мониторингті жүзеге асырады. ҚМГ кірісінің негізгі бөлігі АҚШ долларымен генерацияланады, ал негізгі қарыз алу көзі халықаралық кредиттеу нарығы болып табылады. Осы себептер бойынша ҚМГ борышқорлық қоржынының басым бөлігі АҚШ долларымен номиналданған. Осы несиелердің бір бөлігіне қызмет көрсету бойынша пайыздық мөлшерлеме банкаралық несие ставкаларына негізделген, мөлшерлемелердің өсуі Компанияның қарызына қызмет көрсетудің қымбаттауына әкеп соғуы мүмкін | |
| Инвестициялық (жобалық) тәуекелдер Компания сыртқы және ішкі факторларға байланысты елеулі тәуекелдерге ұшырауы мүмкін көмірсутектерді барлау, өндіру, тасымалдау және қайта өңдеу саласындағы бірқатар жобаларды іске асырады. Мұндай тәуекелдердің іске асуы жобаларды іске асырудың табыстылығына айтарлықтай әсер етуі мүмкін | Компания қажет болған жағдайда жобаларды іске асыру жөніндегі жоспарларға уақытылы өзгерістерді енгізе отырып, қатысу өңірлерінде жобаларды іске асыру мәртебесіне тұрақты мониторинг жүргізеді. Жобалардың мерзімдеріне, бюджетіне және сапасына әсер ете алатын тәуекелдер туындаған жағдайда іс-шаралар мүдделі тараптармен келіссөздер жүргізуді, операциялық шығындарды қысқартуды, инвестициялық бағдарламаны оңтайландыруды және т. б. қамтуы мүмкін. | |
| Қолданылатын заңнаманың өзгеру тәуекелі, сондай-ақ сот талап-арыздары мен төрелік талқылаулар тәуекелі Компания қызметінің нәтижелеріне қолданылатын заңнамадағы өзгерістер, оның ішінде жер қойнауын пайдалану саласындағы нормалау, салықтық, валюталық, кедендік реттеу және т. б., сондай-ақ соттардың Компания тартылған сот және төрелік даулар бойынша теріс шешімдер қабылдау тәуекелі әсер етуі мүмкін | Компания заңнаманың өзгерістеріне тұрақты мониторинг жүргізеді, ҚМГ компаниялар тобы ұйымдарының қызметіне олардың әсер ету дәрежесін бағалайды және болжайды. Компания заңнаманың әртүрлі салаларындағы заң жобаларын әзірлеу және талқылау жөніндегі жұмыс топтарына үнемі қатысады. Компания сот және құқық қолдану практикасының мониторингін тұрақты негізде жүзеге асырады, қызметті жүзеге асыру процесінде туындайтын құқықтық мәселелер мен дауларды шешу кезінде үздік тәжірибені белсенді түрде қолданады | |
| Пандемия тәуекелі (COVID-19) COVID-19 індеті қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерінің денсаулығына теріс әсер етті, еңбекке уақытша жарамсыздық пен өлімге әкелді, бүкіл адамзатқа азап пен шектеулер әкелді, бүкіл әлемде сұраныс пен өндірістің негізгі факторларына әсер етіп, экономикалық күйзелісті тудырды Толығырақ ақпарат «Нарықты шолу» и «СOVID19 әсері және дағдарысқа қарсы шаралар» бөлімдерінде | Компания COVID-19 пандемиясымен байланысты жағымсыз қауіп факторларын азайту үшін барлық мүмкін шараларды қабылдады, мысалы:
|